Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί μια από τις πιο ανησυχητικές εκδηλώσεις βίας παγκοσμίως, με τις γυναίκες να αποτελούν τα κύρια θύματα. Στην Ελλάδα, παρά τα βήματα προς τη νομοθετική και κοινωνική ευαισθητοποίηση, τα περιστατικά αυξάνονται, επισημαίνοντας την ανάγκη για περαιτέρω δράση σε επίπεδο πρόληψης, υποστήριξης και κοινωνικής αλλαγής.
1. Ορισμός και Μορφές της Ενδοοικογενειακής Βίας
Η ενδοοικογενειακή βία περιλαμβάνει κάθε πράξη που προκαλεί σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή οικονομική βλάβη σε έναν άνθρωπο μέσα σε μια οικογενειακή ή στενή προσωπική σχέση. Στις πιο συχνές μορφές συγκαταλέγονται:
- Σωματική βία: Τραυματισμοί, χτυπήματα, περιορισμός της ελευθερίας κίνησης.
- Λεκτική και ψυχολογική βία: Προσβολές, απειλές, υποτίμηση και ελεγκτική συμπεριφορά.
- Σεξουαλική βία: Εξαναγκασμός σε σεξουαλικές πράξεις χωρίς τη συναίνεση.
- Οικονομική βία: Έλεγχος ή περιορισμός οικονομικών πόρων, εξάρτηση από τον δράστη.
2. Η Πραγματικότητα στην Ελλάδα
Στατιστικές και Εξελίξεις
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η Ελλάδα καταγράφει αύξηση στις καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία. Μόνο το 2022 αναφέρθηκαν περισσότερα από 11.000 περιστατικά, δείχνοντας ότι καθημερινά περισσότερες από 30 γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες με βία. Τα περιστατικά περιλαμβάνουν όχι μόνο σωματική κακοποίηση, αλλά και σοβαρές περιπτώσεις ψυχολογικής και οικονομικής βίας.
Νομοθετικό Πλαίσιο
Η χώρα έχει υιοθετήσει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία θεσπίζει την ενδοοικογενειακή βία ως παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα, λειτουργούν εξειδικευμένα γραφεία ενδοοικογενειακής βίας σε αστυνομικά τμήματα, καθώς και νομικά και ψυχολογικά υποστηρικτικά κέντρα για τα θύματα.
3. Επιπτώσεις της Βίας στα Θύματα
Η ενδοοικογενειακή βία αφήνει μακροχρόνιες συνέπειες:
- Σωματική υγεία: Χρόνιοι τραυματισμοί, σωματικές παθήσεις, αναπηρίες.
- Ψυχολογική υγεία: Κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, αυτοκτονικές σκέψεις.
- Κοινωνική απομόνωση: Απομάκρυνση από το κοινωνικό περιβάλλον και απώλεια επαγγελματικών ευκαιριών.
- Επιπτώσεις στα παιδιά: Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον βίας είναι πιθανότερο να αναπτύξουν προβλήματα συμπεριφοράς ή να επαναλάβουν τη βία ως ενήλικες.
4. Γιατί Τα Θύματα Δυσκολεύονται να Φύγουν
Η αποχώρηση από μια βίαιη σχέση είναι ιδιαίτερα δύσκολη για πολλούς λόγους:
- Φόβος αντιποίνων: Τα θύματα φοβούνται για τη ζωή τους ή των παιδιών τους.
- Οικονομική εξάρτηση: Οι γυναίκες μπορεί να εξαρτώνται οικονομικά από τον δράστη.
- Κοινωνικά στερεότυπα: Οι αντιλήψεις για την «προσωπική φύση» των οικογενειακών θεμάτων ή η πίεση για «διατήρηση της οικογένειας».
- Ψυχολογική χειραγώγηση: Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και ο φόβος της απομόνωσης συχνά εγκλωβίζουν τα θύματα.
5. Τι Μπορείς να Κάνεις Αν Αντιμετωπίζεις Βία
- Αναγνώρισε το πρόβλημα: Η βία δεν είναι ποτέ αποδεκτή, ούτε δικαιολογημένη.
- Μίλα σε κάποιον έμπιστο: Ενημέρωσε φίλους, συγγενείς ή επαγγελματίες για την κατάσταση.
- Αναζήτησε επαγγελματική βοήθεια: Υπάρχουν φορείς όπως η Γραμμή SOS 15900, που προσφέρουν δωρεάν ψυχολογική και νομική υποστήριξη.
- Κατάστρωσε ένα σχέδιο ασφαλείας: Εξασφάλισε τα βασικά έγγραφα και σκέψου πού μπορείς να ζητήσεις καταφύγιο.
- Κατάγγειλε την κακοποίηση: Επικοινώνησε με τις αρμόδιες αρχές ή τη γραμμή έκτακτης ανάγκης.
6. Ο Ρόλος της Κοινωνίας
Η καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας απαιτεί συλλογική δράση:
- Ευαισθητοποίηση: Ενημερωτικές καμπάνιες για την αλλαγή στερεοτύπων.
- Ενίσχυση των υποστηρικτικών δομών: Περισσότερα κέντρα υποδοχής και γραφεία προστασίας.
- Εκπαίδευση στις σχολές και στους εργασιακούς χώρους: Προγράμματα για την αναγνώριση και πρόληψη της βίας.
Η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι προσωπικό πρόβλημα – είναι κοινωνικό ζήτημα. Κανείς δεν πρέπει να ζει μέσα στον φόβο. Η κοινωνία έχει την ευθύνη να παρέχει ασφάλεια, υποστήριξη και ελπίδα σε κάθε θύμα. Αν βιώνεις κακοποίηση, να θυμάσαι: δεν είσαι μόνη και μπορείς να βρεις βοήθεια.
